We zijn alweer vroeg uit de veren. Op naar Griekenland! De weg ligt er vlak en strak in en er is weinig verkeer.

Het is niet zo ver naar de grens. Het duurt even om Albanië uit te komen. De reuring rond het grensgebeuren verwondert, verbaast en amuseert ons. Een touringcar wordt leeggehaald: alle passagiers moeten uitstappen en hun bagage op lange tafels langs de weg uitstallen ter controle. Er steken mensen met boodschappentassen lopend de grens over en een bedelaar houdt, bellend met zijn mobiele telefoon, kantoor in een leegstaand douanehokje. Ook hier wordt weer een auto binnenstebuiten gekeerd. Wij mogen, na het tonen van de paspoorten en de groene kaart, zonder probleem door.

Nauwelijks een kilometer verder rijden we Griekenland binnen.

We slaan vlak voor Ioannia rechtsaf en nemen de oude weg naar Igoumenitsa. Een prachtige route.

Nu de nieuwe snelweg al een aantal jaren klaar is, rijdt er over de oude weg nog maar weinig verkeer. In Voutsaras stoppen we voor onze eerste frappé. Als we parkeren, raken we aan de praat met een Grieks-Nederlands gezin dat op bezoek is bij hun 80-jarige Griekse vader en opa. Ze komen uit Maastricht en brengen hun vakantie bij hem door. De zoon geeft ons een inkijkje in de economische en sociale stand van zaken in Griekenland. De crisis is nog lang niet voorbij. In ruil voor de laatste tranche die onlangs is vrijgegeven, moeten de pensioenen in januari nog verder worden verlaagd. Zijn vader heeft geluk: hij heeft in Maastricht zijn hele werkzame leven bij Sfinx gewerkt en heeft een Nederlands pensioen. Zijn Griekse leeftijdgenoten kennen die weelde niet. Afhankelijk van de vakbond waarbij ze waren aangesloten, lijden zij in meer of minder mate onder de armoede. Ook is de werkloosheid onder jongeren hoog: meer dan 55% heeft geen werk. Ook in Voutsaras zijn hoogopgeleide jonge mensen weer noodgedwongen naar het dorp teruggekeerd, wonen met hun gezin bij hun ouders in en verdienen de kost met houthakken en het hoeden van schapen- of geitenkuddes. Zo gaat er een hele generatie verloren.

Bij de apotheek/drogist naast de taverna winnen we advies in over de lelijke plekken die de muggen in Skorici bij de helft van ons hebben veroorzaakt. Het blijkt een allergische reactie te zijn. We kopen een verzachtend, herstellend smeerseltje en hopen dat het nu snel zal opknappen, want de plekken zijn erg pijnlijk en ook nog eens géén gezicht.

In Igoumenitsa steken we aan bij de Griekse Lidl. Altijd leuk om te zien hoe sommige producten heel herkenbaar zijn (Ha! Kaasbroodjes!) en andere dingen onbekend. We slaan voor de komende dagen in. Daarna dwarrelen we nog even langs een geldautomaat en komen via een vreemde bocht terecht op het haventerrein. De mevrouw achter het loket van Anek/Superfast is in al haar botte chagrijn wel lekker duidelijk: een overtocht naar Italië kunnen we eind augustus wel op onze buik schrijven vanwege absoluut geen plek meer. Dan niet. Gaan we terug zoals we zijn gekomen: over land, maar dan waarschijnlijk via Macedonië en Servië.

We ronden de kaap langs Igoumenitsa en komen terecht op camping Elena’s Beach vlakbij Plataria. Bijna vol, maar toch nog een plekje!

Rond de klok van 08:00 zitten we in het restaurant alweer van ons ontbijtje te genieten aan de rand van het meer. Vandaag vertrekken we richting Gjirokastër. Het wordt een fikse etappe via Dürres en Fier naar het zuiden. We betalen de verblijfskosten bij de twee uiterst vriendelijke meisjes in het winkeltje en tanken de watertank vol. Dan hobbelen we weer terug langs het gravel-pad tot we bij de grote weg zijn. We komen een oude man tegen met twee koeien. En zien grote, kapitale huizen die zomaar in het schrale landschap lijken te zijn neergezet. Sommige huizen worden bewoond, vele anderen helemaal niet. En overal staan grote, krullerige smeedijzeren hekken voor. We vragen ons af of en hoe de gemiddelde Albanees financieel in staat is om zo’n kast van een huis neer te zetten.

Amper op de grote weg, worden we rechts ingehaald door een man op een brommertje. Er hangen 3 kippen aan zijn stuur.

Verkeersregels zijn er wel in Albanië, maar bijna niemand houdt zich er aan. De staat van de doorgaande wegen is redelijk en op sommige stukken zelfs goed, maar het gedrag van de verkeersdeelnemers maakt het rijden tot een hachelijke onderneming die constante alertheid vraagt. Er wordt met doodsverachting ingehaald vlak voor onoverzichtelijke bochten, zebrapaden zijn niet meer dan wat wat witte strepen op de weg en als links inhalen niet lukt, dan doe je het gewoon rechts. Tegen de rijrichting inrijden is ook niet ongewoon: als je te lang voor een stoplicht of kruising moet wachten, rij je gewoon slalommend door het tegemoetkomende verkeer in. Gewoon zoveel mogelijk rustig rechts rijden, is ook niet altijd de beste oplossing: de putdeksels ontbreken 9 van de 10 keer waardoor de weg aan de rechterkant vol is met diepe gaten. De handel in oud-ijzer tiert hier waarschijnlijk welig.

De navigatie heeft hier niet altijd bereik, de verkeersborden zijn niet altijd even duidelijk en de bijrijder is gespeend van enig richtingsgevoel. Dat is een combinatie die er voor zorgt dat we zowel in Dürres als Fier even verdwalen. Maar in de stad went het rijden op de drukke rotondes gauw. Er zijn geen rijbanen aangegeven, bijna niemand houdt zich aan de voorrangsregels en dus hebben de brutalen de halve wereld. Onze bus is groter dan de meeste auto’s hier en zonder scrupules wurmt de chauffeur zich vriendelijk lachend en wuivend door het verkeer heen. Dat het wel de nodige stress oplevert, nemen we op de koop toe.

Veel huizen lijken verlaten.

Maar als je goed kijkt, zie je toch tekenen van bewoning.

Zuidelijk van Fier verandert het landschap van vlak en schraal naar bergachtig en groen. We komen kilometers lang geen dorpen of tegenliggers meer tegen.

Camping Gjirokastër ligt zo’n 3 kilometer buiten de stad. Het is een kleinschalige camping met ongeveer 20 plaatsen. De ontvangst is heel vriendelijk, de sanitaire faciliteiten zijn prima en de plekken super-scheef. ‘s Avonds eten we heerlijk in het restaurant en praten met de aardige, jonge serveerster via de vertaal-app op haar telefoon. Ze wil graag naar West-Europa om via studie en werk een beter bestaan op te bouwen. In Albanië is weinig toekomst voor jonge mensen, zegt ze. Alleen al in Gjirokastër zijn de afgelopen jaren 40.000 mensen vertrokken, meer dan de helft van de hele bevolking. Albanië staat in het voorportaal van toetreding tot de EU. Maar nu we het land meemaken, vragen we ons af hoe lang het nog gaat duren voor ze daar echt klaar voor zijn. Bestrijding van de misdaad en de corruptie zijn waarschijnlijk de belangrijkste factoren voor succes.

Later trekken donkere wolken langs en krijgen we een onweersbuitje over ons heen. Echt opfrissen doet het niet.

 

 

Het verblijf op camping Lake Shkodra is aangenaam.  ‘s Ochtends ontbijten we met een kaas-omelet, brood, kaas, ham, tomaten en koffie in het restaurant met uitzicht op het meer.

De prijzen zijn vooroorlogs. Arbeid is sowieso niet duur hier. We zien een oude man die afgevallen blaadjes van het strandje ruimt. Het volleybalveldje en de borders worden door een ander urenlang met de hand gesproeid. We brengen de dag in lui niets-doen door. Het elektronische hek van de camping slaat laat in de middag aan op een kudde langstrekkende geiten. Ze mogen van de receptioniste niet naar binnen.

‘s Avonds eten we in het restaurant en zien we de avond vallen over het meer. Het is een plaatje.

Vanaf de camping is het maar een paar kilometer naar de ferry over de baai van Kotor. We zijn er al vroeg: het is nog vóór 9 uur als we de ferry oprijden. We worden bars aangesproken: we hebben niet het goede kaartje. De verkoopster in het ferry-hokje heeft ons – ondanks dat we meldden dat we dat we met een camper waren – een kaartje van 4,50 euro verkocht. En dat blijkt niet te kloppen: campers betalen 9 euro. Geen probleem, snel-snel halen we het juiste ticket. Het wisselgeld wordt pas terug gegeven als we er expliciet om vragen. Waarom moet het allemaal zo onvriendelijk, vragen we ons af.

Het is een kort, plezierig tochtje. Binnen 10 minuten meren we af aan de overkant. Er gaat ook een weg helemaal om de baai van Kotor heen (en die schijnt heel mooi te zijn) maar de tijdswinst die de ferry biedt, vinden we heel fijn.

Het is even dringen om de boot af te komen. De ferry-medewerkers geven de volgorde van ontschepen wel aan, maar daar houdt bijna niemand zich aan. Als wij mogen afrijden, worden we links en rechts ingehaald. Oppassen geblazen, dus!

Zonder kleerscheuren bereiken we de doorgaande weg en rammelen we verder richting zuiden. De Montenegrijnen houden erg van enorme reclameborden langs de weg. We zijn er al snel achter dat de grootte van menige reclamezuil omgekeerd evenredig is aan de hoeveelheid daadwerkelijke nering.

Het is een rommelig landschap waar we doorheen rijden. De wegen zijn slecht, megalomane hoogbouw wordt afgewisseld door krotten en half afgebouwde en verlaten huizen. Ezelkarren hobbelen langs luxe strandresorts.

Als we de kust eenmaal verlaten hebben, verandert het landschap. Het terrein is vlak en overal wordt groente en fruit geteeld. Grote groepen arbeiders zijn bezig om de oogst van het land te krijgen. In de fruitstalletjes langs de weg zijn, naast de enorme watermeloenen, ook héél veel peren te koop.

In the middle of nowhere, een aantal kilometers voor de grens met Albanië, worden we aangehouden door een politiepatrouille. Ze staan zich hier waarschijnlijk te vervelen en zijn verlegen om een praatje. Hoe lang we al in Montenegro zijn? Waar we naar toe gaan? Waar we vandaan komen? Ah, Bijela is very beautiful! En dat we verder maar een very nice en safe trip mogen hebben. We lachen over en weer en nemen zwaaiend weer afscheid.

Een aantal kilometers voor de grens met Albanië wordt het landschap drassig en moeras-achtig. Dit zijn de eerste uitlopers van het meer van Shkodër.

Tegen de middag bereiken we de grens tussen Bozaj en Hani i Hotit. De douaniers nemen aan beide kanten hun werk uiterst serieus: ze zetten auto’s aan de kant die met 5 man sterk minutieus worden onderzocht. De rest moet wachten. Dus duurt het wel even voor je het grensgebied door bent. Maar wij mogen, na de professionele stuurse blikken, doorrijden. Gelukkig maar: het is een weinig aanlokkelijk idee om in deze hitte ons busje binnenstebuiten te moeten laten keren op zoek naar dingen die er toch niet zijn.

En dan rijden we Albanië binnen. Het landschap is vlak en schraal. In de dorpen is weinig activiteit: veel verlaten huizen, veel armoede. En dat beeld wordt afgewisseld met héél veel benzinepompen: op elke honderd meter tref je er wel eentje aan. Bij veel pompen zijn ook pompeuze hotels gebouwd in een stijl met veel zuilen, pilaren, in vorm gesnoeide buxus-heggen en goudkleurige beelden van adelaars. Of ze veel klandizie hebben? Veel van deze complexen schijnen vooral het doel te hebben crimineel geld wit te wassen. Langs de weg wordt van alles verkocht. We zien kramen met zorgvuldig uitgestald fruit, maar ook een oud vrouwtje dat pal in de berm van de weg een schamel handjevol komkommers probeert te slijten. En ook hier veel, heel veel reclameborden langs de weg.

Ook Camping Lake Shkodra, een paar kilometer voor Shkodër, heeft een bord langs de weg staan. Zodra je het bord ziet, moet je meteen afslaan. Je rijdt dan een lange gravel-weg op en al rammelend en hobbelend vraag je je af of je wel op de goede weg zit. Maar de aanhouder wint: uiteindelijk kom je uit bij een elektronisch hek. Camping Lake Shkodra ademt de luxe van een resort. De ontvangst is heel vriendelijk en de faciliteiten zijn super in orde. We zien dat er veel Nederlanders zijn. Albanië lijkt als vakantieland in opkomst te zijn.

We staan redelijk vroeg op, ontbijten, lozen en tanken water en nemen afscheid van de vriendelijke eigenaar. Voor 60 euro hebben we drie nachten op deze mooie camping gestaan. De eigenaar drukt ons op het hart om bij Kotor vooral de ferry te nemen: dat scheelt een flinke omweg.

vanaf Skradin nemen we – om kilometers te kunnen maken – eerst een flink stuk tolweg richting kust. En dat gaat mooi voorspoedig.

We rijden door vruchtbaar, groen laagland.

Aangekomen bij de kust vervolgen we onze route via ‘de 8’. We staan al snel in een file. Wat is er aan de hand? We hebben geen idee. Dus sukkelen we maar geduldig mee met de stroom en genieten van het uitzicht.

Na anderhalf uur blijkt dat we in de file hebben gestaan voor de grens met Bosnië Herzegovina. Bij het verdrag van Dayton dat een einde maakte aan de burgeroorlog die hier in de jaren ‘90 woedde, werd bedongen dat Bosnië Herzegovina een opening naar zee zou krijgen. Dat heeft geresulteerd in een kort stukje kustweg waarbij je 2 x (dus eigenlijk 4 x) een grens over moet. We vangen een korte glimp op van Bosnië Herzegovina.

En voor we het door hebben, zijn we weer in Kroatië. Daarna rijden we verder op ‘de 8’ richting Dubrovnik.

Juist als we de oude stad zien liggen, steekt er een warme zeemist op vanuit zee. Jammer!

De grens met Montenegro levert ook weer de nodige vertraging op. Maar we krijgen wel lekker ouderwets een stempel in ons paspoort.

In totaal zijn we vandaag zeker drie uur kwijt aan grens-gedoe. Dat doet ons besluiten om de plannen te wijzigen. Het is al redelijk laat. We laten de ferry over de baai van Kotor vandaag voor wat hij is en strijken – een paar kilometer voor de ferry – neer op camping Zlokovic in Bijela. ‘s Avonds eten we in het eerste restaurant rechts aan zee een prima kippetje en een zeer matige pasta. Terug bij de camper genieten we nog lang van de bloedmooie maan.

 

Vandaag gaan we naar het Nationaal Park Krka. Als je toch in de buurt bent, schijnt dat een absolute must see te zijn. En in de buurt zijn we: vanaf de camping is het een kilometertje berg-af naar Skradin en daar vertrekt – vanaf de bescheiden boulevard – de boot naar de ingang van het park. Zonder slagbomen op ons hoofd lopen we de parkeerplaats af en staan meteen in een heel lange rij. ‘Buy ticket in the glass house on the right!’ laat een allervriendelijkste mevrouw ons weten.

Voor 400 Kuna mogen we – na een klein uurtje schuifelen in de rij richting steiger – aan boord. Met de Plitvice meren van een aantal jaren geleden in ons achterhoofd gaan we vast een mooie dag beleven.

Aangekomen bij de ingang van Krka volgen we de massa. Er zijn vast gauw mooie wandelpaden die we kunnen nemen om de grootste drukte te vermijden, toch? Maar we komen uit op een vlak terrein in het bos. Overal staan kramen met patat, ijs, hotdogs, koude drankjes, noten en t-shirts. In de poel onder de prachtige waterval poedelen honderden mensen. We weten niet wat we zien: ‘Jeetje, het lijkt hier wel het Tiki-bad!’.

Rustige wandelpaden zijn er niet. Er loopt één pad omhoog rond de bovenloop van de waterval en dat wordt omzoomd door cafetaria’s en kraampjes met noten, koude drankjes, T-shirts, en nog meer noten. We sluiten aan in de file. Wát een circus, hier. Maar als je een beetje brutaal durft te zijn en jezelf bij de uitzichtpunten naar voren dringt, kun je toch nog een blik werpen op het natuurschoon.

Als we het wandelpad hebben gelopen, komen we weer uit bij het Tikibad. We willen graag zo snel mogelijk weer weg. Met de meute mee sjokken we richting steiger. Het wachten op de boot terug duurt lang in de brandende hitte.

Terug in Skradin strijken we – om van de teleurstelling bij te komen – neer op het eerste terrasje rechts van de boot.

Op de camping valt de avond in alle rust. De helft van ons wordt ‘s nachts ongemerkt gestoken door een mug die een nare allergie zal achterlaten. Maar dat merken we pas later.

 

Na 4 lange reisdagen is een dagje rust ons welkom. We slapen lekker uit, mikken wat eitjes in de pan, drinken uitgebreid koffie, doen de was en verder helemaal niks. Hoewel… in de middag rijden we naar Skradin voor wat boodschappen.

Natuurlijk verdwalen we weer een beetje. We rijden onze uitlaat klem bij het keren en draaien op een betonnen hellinkje en worden door de vakkundige aanwijzingen van een vriendelijke inwoner weer bevrijd. We vinden uiteindelijk het parkeerterrein, trekken wat Kuna’s uit de muur en doen de lokale supermarkt aan. De kassa-juffrouw heeft de stuurse blik van iemand die haar jeugddromen heeft zien mislukken en alle hoop op betere tijden stukje bij beetje heeft opgegeven. Terug op de parkeerplaats krijgt de ene helft van ons de slagboom op z’n hoofd. En als we weer op honk zijn op de camping blijken we op een mierennest te staan. Maar verder een vlekkeloos, rustig dagje.

Het is voor ons alweer jaren geleden, maar we herkennen het tafereel meteen: ouders die met een gekwelde, slaapdronken blik in de ogen godsonmogelijk vroeg hun wakkere peuter al fietsend of wandelend mee uit broodjes-kopen nemen. Dat je dan nog minstens een half uur voor de dichte deur van de supermarket staat, neem je op de koop toe. Alles om te voorkomen dat je kroost het bij het krieken van de dag luidkeels op een blèren zet zodat je voor de rest van je verblijf onvermijdelijk gebrouilleerd raakt met belendende mede-kampeerders.

Wij slaan het ontbijt over en vervoegen ons richting Kroatië. De snelweg ligt er mooi in. De Spar in Plivka heeft heerlijke verse kaasbroodjes en cevapcici in het assortiment. En een mooi uitzicht.

Aan de grens met Kroatië zit de douanier – als vanouds – met professioneel stuurse blik lekker belangrijk te zijn achter z’n loketje. Een kwartiertje later zien we de Adriatische zee. Die ligt er nog net zo mooi bij als lang geleden.

Richting Rijeka gaan het. Wat fijn en handig dat de informatieborden boven de vlekkeloze snelweg de temperatuur aangeven. Die loopt steeds verder op ;-). We passeren de rafelranden van Rijeka.

Vanaf Rijeka volgen we ‘de 8’: de legendarische kustweg die uiteindelijk helemaal naar Dubrovnik leidt. Niet de snelste route, wél de allermooiste. De etappe is van mythische schoonheid. Honderden bochten brengen evenzoveel spectaculaire vergezichten. Net als je denkt: ‘Nu kán het niet mooier!’ weet het uitzicht het bij de volgende bocht minstens nog eens dunnetjes over te doen. Er zijn veel stopplaatsen waar je je – boven op een van de talloze klippen – ademloos kunt vergapen aan het uitzicht.

Wij gaan vandaag tot Skradin. Om daar te komen, moeten we uiteindelijk nog over een stukje tol-snelweg. Die kilometers liggen er in als een racebaan. Na 45328 bochten is een stukje rechtuit rijden een verademing voor de vermoeide chauffeur.

We komen aan het eind van de middag terecht op Autocamp Skradin-Skorici, de enige SVR-camping in Kroatië. Prettig kleinschalig en met een zeer vriendelijke eigenaar. We mogen zelf een mooi plekje uitkiezen. Het krekelkoor zingt oorverdovend haar lied. Proost op een mooie dag!

Vannacht heeft het geregeld geregend. Als we tegen acht uur opstaan, rollen de wolken van de bergen af.

We slaan, op een bakje koffie na, het ontbijt over en vervoegen ons nog voor de klok van negen 12 kilometer terug in de Spar in Lermoos voor broodjes en aanverwante artikelen. We tanken nog even bij de plaatselijke pomp, trekken wat euro’s uit de muur en dan gaat het richting Fernpass. Annie is het niet direct eens met deze route (‘Keer om! Keer om!’) maar we negeren haar graag.

Het zonnetje doet haar best om door de wolken heen te breken.

Het gaat – in tegenstelling tot de trage, stroperige en stressvolle dag van gister – vandaag best voorspoedig. Geen files dit keer, behalve hier en daar wat oponthoud vanwege een ‘Wir bauen für Sie’.

We zoeven probleemloos door de Tauern-, Katzberger- en Karawankentunnel. En nu staan we (lichtelijk illegaal) centre-ville op camping Sobec. We zijn onderweg een onderdeeltje van de fietsendrager verloren. Maar geen probleem, dat is zomaar gefixed. Lekker gegeten, lekker gebadderd. De zangeres op het sportveld tegenover ons doet – ondanks haar beperkte repertoire en dito muzikale aanleg – enorm haar best om er toch iets van te maken.

We zijn al bijna op de helft. Morgen richting Kroatië.

Vroeg uit de veren om te kijken of Heino er al is. Maar die laat niks van zich horen. Er drijven wel lange rijnaken langs. Stroomafwaarts gaat dit geruisloos, stroomopwaarts moeten de motoren flink aan de bak om de Loreley veilig te ronden.

Om 08:00 uur heeft de bakker de broodjes klaar en dan ontbijten we buiten. Tegen half tien zijn we klaar voor vertrek. Uit nostalgische overwegingen gaat het richting Lermoos. Zou de camping van vroeger daar nog bestaan? Het is een etappe van dik 400 kilometer, dus dat moet in een paar uurtjes gepiept zijn. Dan kunnen we de rest van de middag nog lekker buiten zitten in een decor van sappige Oostenrijkse alpenweitjes en fotogenieke milka-koeien.

Maar dat loopt anders. Uiteindelijk doen we er meer dan 8 uur over. Het is file, file en nog eens file. De eerste bij Hockenheim. Daar moet Max Verstappen vandaag rijden. De verkeersregelaars zijn in grote getale uitgerukt. En warempel, wéér een paar regenbuitjes.

De camping in Lermoos heet nu Happy Camp. Dat doet de alarmbellen al rinkelen. Hij blijkt vol. Daar treuren we helemaal niet om. We rijden 12 kilometer terug naar Heiterwang. Daar is bij Ferienhof Sunnawirt een mooie camperplaats waar je ook lekker schijnt te kunnen eten, zegt de NKC-app.

Er is plek zat. Eten in het restaurant blijkt een bijzondere ervaring. Je hebt, naast zeeën van tijd, een flinke dosis vasthoudendheid nodig om de aandacht van het schaarse personeel te krijgen. Ondanks de zeer beperkte menukaart die ons in beduimelde printversie op A4 ter hand wordt gesteld, kan de kok de bestellingen maar amper bijfietsen op z’n grillplaat. Het basic bordje sla en de dito schnitzel met frietjes worden na dik een uurtje wachten toch hartelijk ontvangen.

Gelukkig gaat de haperende schuifdeur van de camper weer goed open en dicht. Het was waarschijnlijk niks meer dan een storinkje in de sleutel. Dat scheelt morgen een ritje naar de garage.